Moje dziecko popełnia błędy. Jak mu pomóc?

Dzieci uczą się od pierwszej minuty swoich narodzin, oddychać, widzieć, ssać. Później przychodzi nauka mówienia, chodzenia. Dalsze etapy to szkoła, jazda na rowerze, deskorolce czy hulajnodze i proces ten trwa przez całe życie – jeśli tylko jesteśmy otwarci na nowe doświadczenia. Częścią uczenia się, bez której nie byłoby tego procesu są błędy. To dzięki nim mamy możliwość korygowania swoich zachowań i doskonalenia swoich umiejętności. Od nas dorosłych zależy, jak dzieci odnajdą się w procesie uczenia się i jak będą postrzegać naturalnie przez siebie popełniane błędy. Jacek Walkiewicz w jednym ze swoich wystąpień przytoczył anegdotę, która od razu nasuwa mi się przy tym temacie:

     „To jest trochę tak, że jak dziecko zaczyna chodzić to rodzice mówią – Brawo! Chodzisz! A przecież już wtedy by mogli mówić – Słuchaj trzy dni już próbujesz nie będziesz chodzić, będziesz pełzał. Maciuś chodził po dwóch dniach, koniec, skończyło się.”

Bardzo obrazowo pokazuje to jak nasza postawa – dorosłych – rodziców, opiekunów, nauczycieli, wychowawców, wpływa na procesy postrzegania i uczenia się u dzieci.

Dwa bieguny – wzmacnianie i hamowanie chęci uczenia się

Jakie komunikaty słyszą dzieci:

 - P: Jaki żaba ma kolor? Tak Jasiu; Jaś: czarna; P: Też mi coś gdzie Ty Jasiu widziałeś czarną żabę, może ktoś inny wie jaka jest właściwa odpowiedź?

- P: Jaki żaba ma kolor? Tak Jasiu; Jaś: czarna; P: Jasiu, a gdzie widziałeś czarną żabę? Jaś: w zoo w pokoju płazów i były też takie w żółte kropki albo fioletowe mazy.

Lub:

 - P: Tak są też czarne żaby, żyją w egzotycznych krajach, a jaki kolor ma Polska żaba?

Nasze reakcje na odpowiedzi dzieci mają ogromny wpływ na to jak będą odpowiadać w przyszłości. Należy pamiętać, że dzieci mają często inną perspektywę i nie zawsze tak samo jak my rozumieją zadawane pytania. Co więcej, muszą czuć, że mają prawo nie wiedzieć, że jest to coś co mogą naprawić – nauczyć się i nie będą za to krytykowane.

Nasze reakcje i ich konsekwencje

            Wzmacniające chęć uczenia się

            Hamujące chęć uczenia się
  • Te, które dają szansę poczuć dziecku, że błąd jest elementem procesu uczenia się, a nie porażką.
  • Reakcje takie jak ocena, krytyka, wyśmiewanie powodujące strach przed zabieraniem głosu, niechęć do odpowiedzi na pytanie i wyrażania swojego zdania.
  • Reakcje, które akceptują możliwość pomyłki, budują w dziecku otwartość na nowe rzeczy, nowe umiejętności – a proces uczenia się nie jest niczym zniechęcającym.
  • Wywołujące lęk i strach spowodowany wyuczoną bezradnością – dziecko może nabrać poczucia, że bez względu na jego starania jest do niczego. Jeśli nie wytłumaczymy mu błędu, nie pokażemy, jak należy go poprawić, nie będzie miało szansy osiągnąć choćby małego sukcesu, który jest mu potrzebny by kształtować motywację.
  • Zachowania dające dziecku przestrzeń na popełnienie pomyłek, daje mu poczucie, że dorosły jest sprzymierzeńcem – dobrym nauczycielem.
  • Te, które wywołują niechęć do podejmowania nowych aktywności/sytuacji: pozostawania samemu w nowych miejscach, zmiany nauczycieli, zmiany szkoły/klasy/środowiska.
  • Przyznawanie się do popełniania własnych błędów, napisania czegoś niepoprawnie, błędnego wyliczenia – pokazuję, że to dotyczy nas wszystkich, że my też się uczymy i każdy ma do tego prawo

 

Ważne by:

- Pozwolić dzieciom być sobą, dając im przestrzeń na to co jest elementem dzieciństwa, a więc na błędy, naukę, wątpliwości i poznawanie świata.

- Wspierać je w poznawaniu Świata, tego co nowe i nieznane, uczyć je otwartości, budzić w nich głód wiedzy, chęć poznawania.

- Pokazywać dzieciom, że mają wpływ na to co się dzieje, że ich praca przynosi efekty, kierować nimi tak by doświadczały sukcesów i miały ochotę pogłębiać wiedzę.